HERINTEGREREN VAN DE STAD IN HET LANDSCHAP: WAAROM EN HOE GROENE DAKEN TERUGKEREN IN DE STAD

Interview met Violette Penasse, ontwikkelingsmanager van Greendays bij Adelaide van het online magazine Dot-to-Dot.

Dot-To-Dot is een online magazine dat levensstijlen promoot die in harmonie zijn met het milieu via verschillende aspecten, zoals landbouw, voedsel, het delen van stedelijke ruimte en consumptiepatronen in een raamwerk van het stadsleven.

EEN BEETJE GESCHIEDENIS

Groene daken bestaan ​​al heel lang, we denken aan hutten in IJsland of Noorwegen, met grasdaken als weilanden. Maar recentelijk maken ze een comeback in de steden en vooral in Brussel, iets minder wild, iets georganiseerder en waarschijnlijk minder groen dan de beelden die we in onze gedachten hebben gehouden. 

Violette van Greendays vertelt over deze techniek en de voor- en nadelen ervan. 

Zonder technische overwegingen hebben groene daken al een visueel effect: ze brengen groen terug in de stad en maken de daken glad door ze groen te maken. 

Vervolgens trekken ze insecten aan, die op deze daken onderdak en voedsel vinden, en dragen op hun beurt bij aan het in stand houden van een hele populatie kleine vogels in de stad. 

Ze vangen regenwater op, verminderen de geluidsreflectie (op straat en in het gebouw) en verminderen het stofgehalte in de lucht. 

En het laatste effect, en niet het minste, is het effect op de omgevingstemperatuur: groene daken verminderen de temperatuurschommelingen zowel binnen als buiten, en vooral op de hitte: uit een Duits onderzoek* bleek dat op een mooie dag bij 30°C de temperatuur van een klassieke dakbedekking zou tot 80°C kunnen stijgen, terwijl een groendak rond de 25°C zou blijven.

MAAR GOED, HET IS INGEWIKKELD OM OP TE ZETTEN, NIETWAAR? 

Er zijn 3 soorten groene daken

• uitgebreid, semi-intensief en intensief

 De meest voorkomende is de extensieve: platte daken, met muurpepers (ook wel sedum genoemd, de kleine vetplanten die ook in de holtes van oude muren groeien), 13 cm hoogte van aarde, de klassieker die we zien op daken van parkeerplaatsen of grote openbare gebouwen.

Het goedkoopst te installeren en het gemakkelijkst te onderhouden. 

Semi-intensief en intensief: tussen de 20 en 40 cm / tuindaken (zoals het Albertine dak) zijn zeldzamer omdat ze duurder, zwaarder zijn en iets meer onderhoud vergen. Aan de andere kant hebben ze een groter effect op het milieu omdat ze meer regenwater opvangen, geluiddempender zijn, meer biodiversiteit herbergen en zelfs planten en groenten kunnen produceren voor menselijke consumptie. Delhaize in Bondael heeft een moestuin aangelegd op het dak van 300 m² en slaagt erin om 2 ton groenten per jaar te produceren. 

CONCREET

De daken kunnen plat of licht hellend zijn, we zullen de klassieke Brusselse huizen vergeten. 

Ten eerste: bereid uw dak voor 

wees voorzichtig, er moet een haalbaarheidsstudie worden uitgevoerd: kan de structuur van het gebouw 1 groendak dragen? (minstens 60kg/m² vergeleken met 30kg/m² voor klassieke tegels)

Vervolgens: uw dak waterdicht maken (dakbedekking/kunststof afdekkingen) (bij een schuin dak vervangt het groendak de pannen, waardoor u kosten bespaart)

Dan: planten installeren 

versier het dak  

-1 we plaatsen cellen, die we vullen met lichte aarde of steenwol (nog lichter, maar niet natuurlijk), daarna steken we de babyplantjes erin

-2 we komen bakken bevestigen die vooraf gevuld zijn met aarde en planten (zoals een Lego)

-3 we vullen het dak met aarde en verplanten de planten met de hand

Na: onderhoud uw dak

het is plantaardig, het leeft!

Vergeet niet om af en toe (ongeveer twee keer per jaar) kunstmest toe te voegen en uw groendak water te geven als het erg warm is. Over het algemeen zijn groene daken gevoeliger voor hitte dan voor kou. 

Het advies van Violette: observeer uw dak minimaal één keer per maand, controleer of er delen vergelen of rood worden, geef indien nodig water: in de zomer iets meer dan in de winter kunt u ook een druppelsysteem (een fijn druppelsysteem) installeren pijp die over de hele lengte enkele druppels tegelijk druppelt). Als we geen water geven, kookt de vegetatie. Het kan op sommige plaatsen overleven en de delen van het dak herkoloniseren waar de planten zijn afgestorven, maar dat zal tijd kosten. 

Een intensief dak zal meer vocht vasthouden dan een extensief dak, maar de aanwezige planten zullen ook meer water verbruiken. (en dan hebben we het niet over groentedaken). 

Je moet ook voorzichtig zijn met de omringende bomen en eventuele zaden die op het dak kunnen landen. Esdoornbomen zijn bijzonder sterk en moeten snel worden verwijderd. 

Bij het selecteren van planten voor uw dak zijn er verschillende soorten planten beschikbaar. Een goede optie is om een ​​mengsel van lokale planten te kiezen, deze zullen beter aangepast zijn aan hun omgeving en zullen langer leven. 

Let op: groendak en groene muur zijn 2 heel verschillende dingen: 

het groene dak heeft een echte “positieve” impact op het milieu, terwijl de muur puur decoratief is (het is voor bling). En qua onderhoud zal het ook heel anders zijn. Een groene muur verzamelt op natuurlijke wijze niet veel regenwater en moet voortdurend worden bewaterd, bijgesneden en aangevuld, terwijl een groendak op natuurlijke wijze veel vocht zal recupereren en “zijn leven zal leiden”

WAT ZIJN DE BELANGEN?

We spraken over de biodiversiteit die dankzij de daken groeide, en de visuele impact op stadsniveau. De temperaturen zijn gematigd en het ‘hitte-eilandeffect’ wordt doorbroken. De lucht is beter ademend omdat stof dat in de lucht zweeft wordt opgevangen en op regenachtige dagen de afvoer en het risico op overstroming worden verminderd. 

Nog een interessant punt: een groendak kan gebruikt worden om de zonnepanelen te ballasten: 

Om de stabiliteit van de zonnepanelen te garanderen en te voorkomen dat ze door de wind worden weggeblazen, moeten ze worden geballast, doorgaans met bevestigingen op het dak of met grote betonblokken. Het gewicht van het groendak kan worden gebruikt om deze bevestigingsmiddelen te vervangen, vooral op platte daken waar de zonnepanelen zijn verhoogd en waar vegetatie rond en onder de panelen groeit. We hebben dan natuurlijke en verdeelde ballast, in plaats van grote betonblokken die ongelijkmatig zijn gelegd. Nog een interessant effect: het groendak verlaagt de temperatuur op het dak, waardoor de oververhitting van de zonnepanelen afneemt en ze beter kunnen werken (en ons van meer elektriciteit kunnen voorzien). 

PUBLIEKE BETROKKENHEID

Sommige landen, zoals Duitsland, hebben groene daken sterk ontwikkeld, vooral op collectieve gebouwen. In België, met de recente grote hittegolven, komen we daar geleidelijk aan: 

Sinds eind 2023 vereist het Brussels stedenbouwkundig reglement (RRU) alle bouw- of ingrijpende renovaties van groene platte daken vanaf 20m² (privaat of openbaar)

In Wallonië en Brussel is er steeds meer steun voor de aanleg van groene daken, zowel op gewestelijk als op gemeentelijk niveau en het is interessant om op dit niveau goed geïnformeerd te zijn. 

De initiële installatiekost is hoger dan bij een klassiek dak, begin 2024 praten we op grote schaal over 70€/m², maar afhankelijk van de gekozen technieken en de toegekende steun kan de rekening verlaagd worden om tot meer prijzen te komen of minder vergelijkbaar, om nog maar te zwijgen van de besparingen op verwarming of koeling die daarna volgen. 

Ook zien we dat gebouwen met groene daken bij verkoop zo’n 5% in waarde stijgen. 

Mocht je geïnteresseerd zijn, er zijn gespecialiseerde bedrijven die na plaatsing voor de opvolging zorgen: Violette is onderdeel van Vestaculture - Greendays, zij hebben hoveniers in Brussel die het dak kunnen komen onderhouden als dit niet mogelijk is door 'bewoner'. Daarnaast adviseert zij Upgreen in Luik. 

Een geweldig boek voor diepgaande informatie is “Greening your roof” van Gernot Minke, het is verkrijgbaar in de meeste boekhandels. 

Ook de website Leefmilieu Brussel is een goede informatiebron

https://www.guidebatimentdurable.brussels/toiture-verte-extensive

Bron artikel: https://dot-to-dot.be/reintegr-la-ville-dans-le-paysage-pourquoi-et-comment-les-toits-vegetaux-reviinnent-dans-la-cite/

* BuGG (2020). BuGG-marktrapport over vergroening van gebouwen 2020, groene daken, groene gevels en vergroening van het interieur in Duitsland

Illustraties  Karo Pauwels